Wilco Vermeer's Spoorhistorie / Stoomlocomotieven / HSM 74-82, 89-98, 116-125 / NS 1001-1029 Geüpdate: 14 april 2020 Stoomlocomotieven / HSM 74-82/89-98/116-125 NS 1001-1029 (afbeelding: HSM 'tiender' te Tiel, ca 1905, Utrechts Archief) Fabrikant: A. Borsig, Berlijn Lengte (over buffers): 14,26 m Hoogte: 4,31 m Max. snelheid: 90 km/u Asindeling: 1'B Diameter drijfwielen: 1,86 m Diameter loopwielen en tenderwielen: 1,10 m Massa loc: 38,8 Ton Massa tender: NS 1001-1009: 21,2 Ton; NS 1010-1029: 25,1 Ton Cilinders: 2 Stoomverdeling: Stephenson Waterinhoud:  NS 1001-1009: 6,8 m3; NS 1010-1029: 9 m3 Brandstof:  NS 1001-1009: 3 Ton kolen; NS 1010-1029: 3,6 Ton kolen Trekkracht: 3560  kg Remsysteem: Le Chatelier, later Westinghouse Tussen 1878 en 1883 liet de Hollandse Spoorweg Maatschappij (HSM) bij Borsig in Duitsland een reeks stoomlocomotieven bouwen. De locomotieven waren een verbeterde serie van de eerdere HSM 43-70 serie met een keteldruk van 10 Atm in plaats van de eerdere 8,5 Atm. Hierdoor kregen de locomotieven de bijnaam "Tienders". De eerste serie werd tussen 1878 en 1879 in de nummerreeks HSM 74-82 in dienst genomen. In 1880 en 1881 volgde de reeks HSM 89-98 en in 1883 de reeks HSM 116-125. Vanaf de HSM 89 werd de locomotief uitgevoerd met een zwaardere tender met een groter waterinhoud en meer kolen. Rond 1896 werd ook de tender van de overige locomotieven aangepast. Hoewel de locomotieven formeel een nummer kregen, waren ze vooral bekend onder hun namen Eos, Furie, Galatea, Hydra, Io, Janus, Kalypso, Laokoon, Medea, Orpheus, Pegasus, Ra, Sirene, Titaan, Utopia, ,Victoria, Walhala, , Xanthippe, Zelos, Artevelde, Beyling, Cats, Gerard Dou, Evertsen, Govert Flinck, Hugo de Groot, Huygens en Jordeans. De locomotieven waren in dienst genomen voor de Reizigers treindiensten tussen Zutphen en Winterswijk en tussen Zaandam en Amsterdam. Bij de samenvoeging van de diverse spoorwegbedrijven tot de Nederlandse Spoorwegen, werden de locomotieven ondergebracht in de serie NS 1001-1029. De gehele serie werd in de jaren tussen 1924 en 1935 afgevoerd en de NS 1010 werd in 1934 behouden voor het Spoorwegmuseum. Overzicht NS 1000 serie Fabrieksnummer / Bedrijfsnummer 3623: HSM 74 "Eos", NS 1001 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1878 Fabrieksnummer: 3623 Afvoer: 1925 3624: HSM 75 "Furie", NS 1002 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1878 Fabrieksnummer: 3634 Afvoer: 1925 (afbeelding: HSM 75 "Fury", Rotterdam DP, 1903, Eelco Storm/Spoorwegarchief) 3625: HSM 76 "Galatea", NS 1003 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1878 Fabrieksnummer: 3625 Afvoer: 1926 3626: HSM 77 "Hydra", NS 1004 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1878 Fabrieksnummer: 3626 Afvoer: 1924 3627: HSM 78 "Io", NS 1005 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1878 Fabrieksnummer: 3627 Afvoer: 1925 3628: HSM 79 "Janus", NS 1006 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1878 Fabrieksnummer: 3628 Afvoer: 1926 (afbeelding: HSM 79 "Janus, Den Haag HS, ca 1890, collectie De Pater) 3704: HSM 80 "Kalypso", NS 1007 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1879 Fabrieksnummer: 3704 Afvoer: 1926 (afbeelding: HSM 80 Kalypso, 13362A, Spoorwegen in Beeld, Spoorwegmuseum) HSM 80 "Kalypso" (afbeelding: Collectie de Pater) 3705: HSM 81 "Laokoon", NS 1008 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1879 Fabrieksnummer: 3705 Afvoer: 1926 3706: HSM 82 "Medea", NS 1009 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1879 Fabrieksnummer: 3706 Afvoer: 1925 3730: HSM 89 "Nestor", NS 1010 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1880 Fabrieksnummer: 3730 Afvoer: 1934 (afbeelding: HSM 89 "Nestor", Spoorwegmuseum Utrecht, 31 augustus 2013, Wilco Vermeer) De NS 1010 werd na de afvoer ven de serie in 1934 behouden voor het Spoorwegmuseum. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte de locomotief beschadigd. In 1964 werd de NS 1010 hersteld en teruggebracht in de stijl zoals deze bij de HSM was met het oorspronkelijke nummer HSM 89 en de naam "Nestor". De overdracht aan het Spoorwegmuseum vond plaats op 24 november 1964. 3731: HSM 90 "Orpheus", NS 1011 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1880 Fabrieksnummer: 3731 Afvoer: 1935 3732: HSM 91 "Pegasus", NS 1012 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1880 Fabrieksnummer: 3732 Afvoer: 1934 Op 3 december 1879 reed HSM 91 "Pegasus" in dichte mist een trein van Amsterdam naar Rotterdam waarbij op een niet gesloten overweg de trein in aanrijding kwam met een paardenwagen. Hierbij kwamen twee mannen op de wagen om het leven, het paard overleefde de aanrijding. 3733: HSM 92 "Ra", NS 1013 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1880 Fabrieksnummer: 3733 Afvoer: 1930 3734: HSM 93 "Sirene", NS 1014 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1880 Fabrieksnummer: 3734 Afvoer: 1927 3735: HSM 94 "Titaan", NS 1015 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1880 Fabrieksnummer: 3735 Afvoer: 1927 3736: HSM 95 "Utopia", NS 1016 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1880 Fabrieksnummer: 3736 Afvoer: 1926 3771: HSM 96 "Victoria", NS 1017 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1881 Fabrieksnummer: 3771 Afvoer: 1933 3772: HSM 97 "Walhalla", NS 1018 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1881 Fabrieksnummer: 3772 Afvoer: 1928 (afbeelding: HSM 97 "Walhalla", Klaas Emmer) 3773: HSM 98 "Xantippe", NS 1019 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1881 Fabrieksnummer: 3773 Afvoer: 1933 (afbeelding: zijaanzicht HSM 98 "Xantippe", Utrechts Archief/NL-UtHUA_A170862_000001) 3900: HSM 116 "Zelos", NS 1020 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1883 Fabrieksnummer: 3900 Afvoer: 1926 3901: HSM 117 "Artevelde", NS 1021 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1883 Fabrieksnummer: 3901 Afvoer: 1934 3902: HSM 118 "Beyling", NS 1022 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1883 Fabrieksnummer: 3902 Afvoer: 1934 (afbeelding: HSM 118 "Beyling" op de draaischijf te Hilversum, 151363/Nederlandse Spoorwegen/Utrechts Archief) 3903: HSM 119 "Cats", NS 1023 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1883 Fabrieksnummer: 3903 Afvoer: 1930 3904: HSM 120 "Gerad Dou", NS 1024 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1883 Fabrieksnummer: 3904 Afvoer: 1933 3905: HSM 121 "Evertsen", NS 1025 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1883 Fabrieksnummer: 3905 Afvoer: 1932 3906: HSM 122 "Govert Flink", NS 1026 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1883 Fabrieksnummer: 3906 Afvoer: 1930 3907: HSM 123 "Hugo de Groot", NS 1027 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1883 Fabrieksnummer: 3907 Afvoer: 1933 3908: HSM 124 "Huygens", NS 1028 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1883 Fabrieksnummer: 3908 Afvoer: 1930 3909: HSM 125 "Jordaens", NS 1029 Fabrikant: Borsig Bouwjaar: 1883 Fabrieksnummer: 3909 Afvoer: 1933 Bronnen: - Messing model stoomlocomotief serie NS 1000 (ex. HSM), MK Modelbouwstudio (20 januari 2019) - NS 1000 (stoomlocomotief), Wikipedia (20 januari 2019) - Stoomlocs NS: vanaf 1000, Langs de Rails (20 januari 2019) © Spoorhistorie - Wilco Vermeer, 2017-2020 contact