Spoorhistorie - Rijtuigen - Post

Wilco Vermeer's Spoorhistorie / Rijtuigen / Postmaterieel / NS Plan C

Geüpdate:

3 juli 2017

Rijtuigen /
Postrijtuigen /
NS Plan C
P 7911 - P 7920

In aanvulling op de oorspronkelijk turkooizen Plan D, D-trein rijtuigen uit 1950/1951, werden in 1952 tien postrijtuigen van hetzelfde ontwerp in dienst gesteld met de nummers P 7911 - P 7920. De rijtuigen werden gebouwd bij de firma Allen in Rotterdam en in dienst genomenin de turkooizen kleurstelling. Het laatste rijtuig werd in 1980 buiten dienst gesteld. De rijtuigen vormden onderdeel van de NS Plan C verzamelorder, waartoe ook de stroomlijn postrijtuigen Pec 922 - 936 behoorden.

De rijtuigen hebben een langte van 22,65 meter, een gewicht van 43 ton en waren geschikt voor een snelheid van maximaal 140 km/u. Het grootste deel van de inrichting bestond uit de sorteer- en postzakkenafdeling. In één helft van het rijtuig bevinden zich aan beide zijden vier dubbele schuifdeuren voor het snel laden en lossen. Aan de ene kopzijde was een garderobe aangebracht en aan de andere kant een toilet. In het dak van de sorteerafdeling waren vier vaste dakramen aangebracht voor daglicht voorzineing. De kopwanden hadden een dubbele deur met een tochtdeur zodat in treinsamenstellingen door de rijtuigen heen naar de rest van de trein gelopen kon worden door trein- en postpersoneel.

Net zoals de overige turkooize rijtuigen, werden ook de Plan C rijtuigen al spoedig omgespoten in Berlijns Blauw met grijs dak. Bij de invoering van het computernummerstelsel in 1969 kregen de rijtuigen de nummerserie 50 84 00-37 011-2 t/m 020-3. De rijtuigen werden ingezet in de binnenlandse dienst en de dienst op Duitsland en België. In het midden van de jaren 1950 schakelde de PTT over naar postvervoer met speciale posttreinen, waarbij de rijtuigen tot het einde van hun dienst werden ingezet in posttreinen met een motorpost (Mat '24 en mP 3000)
In juni 1976 gingen de P 7912, P 7913, P 7915, P 7916 en P 7919 buiten dienst waarna de volgende rijtuigen in 1979 volgden. Bekend is dat rijtuig P 7916 in 1977 nog dienst heeft gedaan als wachtruimte bij de verbouding van station Heerlen.

Twee Plan C rijtuigen zijn bewaard gebleven. P 7920 staat in het Nederlands Spoorwegmuseum. Het andere rijtuig, de 50 84 00-37 018-7 (ex-P 7918) werd omgebouwd tot CTO-Meetrijtuig (Centrum voor Technisch Onderzoek) en is in die vorm nu in bezit van de Stichting Historisch Dieselmaterieel (SHD).

P 7911	Nummering: P 7911, 50 84 0037 011-2 (1969) In dienst: 1952 Revisie: 15 december 1970 - 18 maart 1971, 16 januari 1976 - 12 maart 1976 Ter zijde: 27 mei 1979 Afvoer: 1 mei 1980
Bij de invoering van het UIC nummer in 1969 werd de P 7911 omgenummerd naar 50 84 0037 011-2. Het rijtuig ging in 1979 buiten dienst en werd geplaatst op Zwolle Rangeerstation. Op 23 juli 1979 werd het rijtuig overgebracht naar de Watergraafsmeer om vervolgens op 25 juli naar de Rietlanden te verhuizen. Op 17 december vervolgde het rijtuig haar weg naar Tilburg waar het ontdaan werd van onderdelen ten behoeve van rijtuig 50 84 0037 018-7 waarna het op 20 december weer naar de Watergraafsmeer werd getransporteerd. Op 24 maart 1980 werd het rijtuig uit het materieelpark afgevoerd.

P 7912	Nummering: P 7912, 50 84 0037 012-0 (1969) In dienst: 1952 Revisie: 7 juni 1971 - 16 juli 1971 Ter zijde: 10 juni 1976 Afvoer: 8 maart 1977
Bij de invoering van het UIC nummer in 1969 werd de P 7912 omgenummerd naar 50 84 0037 012-0. Het rijtuig ging op 10 juni 1976 buiten dienst en werd overgebracht naar de Watergraafsmeer. Op 23 november 1976 volgde transport naar Amersfoort waar het werd ontdaan van alle bruikbare onderdelen. Hierna werd het op 27 december 1976 teruggebracht naar de Watergraafsmeer. Op 4 januari 1977 werd het rijtuig overgebracht naar Nieuwersluis om hiervandaan op 8 maart 1977 te worden vervoerd naar sloperij Koek in Mijdrecht.

P 7913	Nummering: P 7913, 50 84 0037 013-8 (1969) In dienst: mei 1952 Revisie: 29 april 1971 - 27 mei 1971 Ter zijde: 10 juni 1976 Afvoer: 4 januari 1977
Bij de invoering van het UIC nummer in 1969 werd de P 7913 omgenummerd naar 50 84 0037 013-8. De 013-8 werd op 10 juni 1976 buiten dienst genomen en overgebracht naar de Watergraafsmeer. Op 23 november 1976 volgde transport naar Amersfoort waar het werd ontdaan van alle bruikbare onderdelen. Hierna keerde het rijtuig op 27 december 1976 terug op de watergraafsmeer om op 4 januari 1977 te worden overgebracht naar Nieuwersluis om op 18 januari 1977 te worden overgebracht naar uithoorn en op 8 maart 1977 naar sloperij Koek te Mijdrecht.

	Plan C postrijtuig P 7913 Amsterdam CS, mei 1952 (afbeelding: W.A.C. Wendelaar, verzameling M. Haman)

P 7914	Nummering: P 7914, 50 84 0037 014-6 (1969) In dienst: 1952 Revisie: 26 juli 1972 - 25 september 1972, 16 mei 1977 - 24 juni 1977 Ter zijde: 27 mei 1979 Afvoer: 1 mei 1980
Bij de invoering van het UIC nummer in 1969 werd de P 7914 omgenummerd naar 50 84 0037 014-6. Het rijtuig werd op 1 november 1979 van de Rietlanden overgebracht naar de werkplaats in Tilburg. Op 20 december 1979 ging het naar de Watergraafsmeer voor onttakeling. Op 24 maart 1980 werd het afgevoerd uit het materieelpark.

P 7915	Nummering: P 7915, 50 84 00-37 015-3 In dienst: 1952 Revisie: 15 december 1970 - 11 januari 1971 Ter zijde: 10 juni 1976 Afvoer: 24 mei 1984
Bij de invoering van het UIC nummer in 1969, kreeg de P 7915 het nummer 50 84 00-37 015-3. Het rijtuig ging op 10 juni 1976 uit dienst en werd in januari 1977 vernummerd tot 30 84 984 0 810-0, waarbij het als magazijnrijtuig voor de ATB is terechtgekomen bij de werkplaats Amsterdam Zaanstraat. Het rijtuig werd in maart 1984 afgevoerd en op 7 april 1984 nog gebruikt voor demonstraties. Op 23 mei werd het officieel afgevoerd uit het materieelpark en op 24 mei 1984 overgedragen aan een sloper.

P 7916	Nummering: P 7916, 50 84 00-37 016-1 In dienst: 1952 Revisie: 19 juli 1971 - 24 augustus 1971 Ter zijde: 10 juni 1976 Afvoer: 6 juli 1977
Bij de invoering van het UIC nummer in 1969 werd de P 7916 omgenummerd naar 50 84 0037 016-1. Dit rijtuig werd op 10 juni 1976 buiten dienst genomen en overgebracht naar de Watergraafsmeer van waaruit het op 7 december werd overgebracht naar Heerlen. Hier deed het tot juni 1977 dienst als wachtkamer bij de verbouwing van het station. Hierna werd het rijtuig overgebracht naar Roosendaal om op 4 juli 1977 te worden getransporteerd naar Nieuwersluis. Op 6 juli 1977 vervolgde het haar weg naar sloperij Koek te Mijdrecht.

P 7917	Nummering: P 7917, 50 84 00-37 017-9 In dienst: 1952 Revisie: 15 februari 1971 - 24 maart 1971, 9 april 1975 - 30 juni 1975 Ter zijde: 27 mei 1979 Afvoer: 21 mei 1980
Bij de invoering van het UIC nummer in 1969 werd de P 7917 omgenummerd naar 50 84 0037 017-9. Na afvoer werd het rijtuig op 23 juli 1979 overgebracht naar de Watergraafsmeer, waarna het op 25 juli werd overgebracht naar de Rietlanden. Op 24 maar 1980 werd het rijtuig officieel afgevoerd uit het materieelpark waarna het op 1 mei 1980 terugkeerde naar de Watergraafsmeer. Op 21 mei 1980 werd het rijtuig overgebracht naar sloperij Koek te Mijdrecht.

P 7918	Nummering: P 7918, 50 84 0037 018-7 In dienst: 1952 Revisie: 11 september 1972 - 20 november 1972, 24 juni 1977 - 3 augustus 1977 Ter zijde: 27 mei 1979 (CTO meetrijtuig) Afvoer: Stichting Historisch Dieselmaterieel (SHD)
Toen het UIC nummer werd ingevoerd, werd de P 7918 omgenummerd tot 50 84 00-37 018-7. De 50 84 00-37 018-7 werd omgebouwd tot CTO-Meetrijtuig (Centrum voor Technisch Onderzoek) die het tot 2009 gebruikte en overdroeg aan Eurailscout. Het computernummer wijzigde bij de ombouw tot 30 84 978 1 005-8, wat later nog werd gewijzigd in 60 84 978 1 005-1 na ontvangst van het RIC-teken. In 2014 kwam dit rijtuig in handen van de Stichting Historisch Dieselmaterieel (SHD) die het in de uitvoering als CTO-Meetrijtuig behouden heeft waarbij het regelmatig wordt ingezet voor onderzoek door de TU-Delft.

P 7919	Nummering: P 7919, 50 84 0037 019-5 In dienst: 1952 Revisie: 26 maart 1971 - 28 april 1971 Ter zijde: 10 juni 1976 Afvoer: 6 juli 1977
Bij de invoering van het UIC nummer in 1969 werd de P 7919 omgenummerd naar 50 84 0037 019-5. Op 10 juni 1976 ging dit rijtuig buiten dienst waarna het werd gestald op de Watergraafsmeer. Het rijtuig vertrok hier weer op 7 december 1976 richting Maarn waar het werd ontdaan van alle bruikbare onderdelen. Op 21 juni 1977 werd het overgebracht naar Roosendaal. Op 4 juli 1977 volgde transport naar Nieuwersluit waarna het rijtuig op 6 juli 1977 werd vervoerd naa sloperij Koek te Mijdrecht.

P 7920	Nummering: P 7920, 50 84 0037 020-3 (1969) In dienst: 1952 Revisie: 30 oktober 1972 - 9 januari 1973, 2 december 1977 - 12 januari 1978 Ter zijde: 10 juni1979 Afvoer: Nederlands Spoorwegmuseum
Bij de ingebruikname van het UIC nummer in 1969, kreeg de P 7920 het nummer 50 84 0037 020-3. Op 23 juli 1979 kwam de 020 aan op de Watergraafsmeer om op 25 juli 1979 door te reizen naar de Rietlanden. Vanuit Zwolle Rangeerstation is rijtuig 020 op 13 september 1979 naar Haarlem vervoerd waar het gebruikt werd voor het testen van de inrichting van de postafdeling voor de deelserie ICM-1 treinstellen. Na aflevering werd het rijtuig beproefd in diverse plaatsen keerde het op 17 december 1979 terug in Haarlem waar het werd leeggehaald. Het rijtuig werd vervolgens geschilderd en overgedragen aan het Spoorwegmuseum.
	Plan C postrijtuig P 7920 in het Spoorwegmuseum (afbeelding: Wilco Vermeer)

Plan C postrijtuigen in model

H0 (1:87)
	Philotrain, Artikel 2009-1, NS P 7918, Turquoise
	Philotrain, Artikel 2009-2, NS P7919, Blauw

N (1:160)
	THS, Artikel 7526.82, Turquoise, Tp III (afbeelding: MCH)
	THS, Artikel 7526.3, Blauw, Tp III (afbeelding: MCH)

Bronnen:
- Wikipedia, Plan C rijtuigen (2 juli 2017)
- Stalen rijtuigen van de Nederlandse Spoorwegen, Postrijtuigen Plan C ( 2 juli 2017)
- Somda Railwiki, Rijtuigen Plan C (2 juli 2017)
- Wijck Jurriaanse, van, N.J., De stalen getrokken rijtuigen der Nederlandse Spoorwegen, Spoorwegen in Nederland, Deel 8, Uitgevers Wyt, Rotterdam, ISBN 90 6007 587 0

contact